 |
Czym jest psychoterapia w depresji
|
 | |
Głupi, kto szuka na smutek lekarstwa,
Głupszy, kto daję rady, bo to łgarstwa;
„Nie myśl a pracuj” – ktoś jak z książki czyta –
Ba, człek się chwyta, praca się nie chwyta –
A w sercu boleść, w głowie siedzi troska,
Jak ćwioki siedzą!... Czas i łaska boska,
To są doktory jedyne na smutki –
Ja to znam.
Kornel Ujejski. Ptasie gniazdko
|
|
W ciągu ostatnich stu lat psychoterapia zrobiła zawrotną karierę, szczególnie na Zachodzie, gdzie stała się modną metodą leczenia.
|
|
W spopularyzowaniu psychoterapii dużą rolę odegrała sztuka, literatura oraz media, które przyczyniły się do zmiany mentalności ludzi. I tak okazało się, że uczęszczaniu na sesje terapeutyczne nie musi towarzyszyć uczucie wstydu i obawa przed wyśmianiem ze strony otoczenia. Dawniej psychoterapii nie darzono zaufaniem, odmawiano jej statusu dziedziny naukowej, a terapeutów traktowano jako odmianę szarlatanów. Spuścizną tamtych czasów jest traktowanie psychoterapii jako dyscypliny kontrowersyjnej, kwestionuje się jej skuteczność i jest ona postrzegana jako arena licznych rywalizujących ze sobą szkół i systemów teoretycznych które toczą walkę o „rząd dusz”. Przy obecnym stanie wiedzy psychoterapia istnieje jeszcze jako samodzielna, lecz stale jeszcze mało spójna nauka, w której obowiązuje w miarę jednolity system terminologiczny. Istnieje wiele rozmaitych szkół i kierunków psychoterapeutycznych. Teorie powstające w ich obrębie są z reguły jasno sprecyzowane, wskutek czego częściowo wykluczają psychoterapeutyczne podejścia innego rodzaju.
|
|
Jeden z prekursorów psychoterapii - Pierre Janet postrzegał psychoterapię jako zastosowanie wiedzy psychologicznej do leczenia różnych zaburzeń i chorób psychicznych.
|
|
Definicja Janeta daje pewien obraz psychoterapii. W 1975 roku Stanislav Kratochvil odwiedzając w Warszawie kierowany przeze mnie pierwszy Oddział Dzienny w Polsce nazwał psychoterapię „leczniczym oddziaływaniem na chorobę, zaburzenie lub anomalię środkami psychologicznymi". W tym rozumieniu psychoterapia stanowi proces zamierzonego korygowania zaburzeń czynności organizmu za pomocą środków psychologicznych. Uznał on, że „zaburzenie czynności może dotyczyć procesów psychicznych i osobowości lub procesów somatycznych i funkcji narządów". W swojej praktyce z pacjentem psychoterapeuta wykorzystuje cały wachlarz środków psychologicznych. Podstawowym środkiem jest słowo, które stanowi oś komunikacji między psychoterapeutą a pacjentem. Ponadto posiłkuje się mimiką lub milczeniem, oraz innymi formami przekazywania emocji. Zakres oddziaływania środków psychologicznych może być różny i w zależności od niego wyróżniamy psychoterapię rozumianą w szerszym i węższym znaczeniu. Psychoterapia w szerszym znaczeniu obejmuje możliwości oddziaływania środowiskowego. W węższym sensie psychoterapia dotyczy zamierzonego i celowego oddziaływania psychoterapeuty na pacjenta poprzez kontakt psychoterapeutyczny.
|
|
Pojęcie psychoterapii we współczesnym języku potocznym, tak jak i kulturze, ma bardzo wiele różnych znaczeń.
|
|
Liczne znaczenia metaforyczne są często źródłem nieporozumień, co do znaczenia podstawowego tego terminu. Dodatkowo komplikuje sytuację fakt, że nie ma jakiejś jednej definicji psychoterapii, z którą zgadzaliby się ci wszyscy psychoterapeuci. Prawie każdy podręcznik psychoterapii podaje nieco inne określenie tego terminu.
|
|
Najczęściej psychoterapia jest definiowana jako metoda leczenia opierająca się na oddziaływaniach środkami psychologicznymi na osoby chore, cierpiące z powodu zaburzeń przeżywania i funkcjonowania uwarunkowanych psychospołecznie.
|
|
Oddziaływania te, aby mogły być traktowane jako proces komunikacji, muszą być świadome. Jako takie podporządkowane są aktualnej wiedzy naukowej dotyczącej zarówno przyczyn powstawania poszczególnych symptomów i zaburzeń, jak i sposobów ich leczenia. Są prowadzone przez psychoterapeutę, posiadającą odpowiednie kwalifikacje w zakresie psychiatrii lub psychologii. Proces terapii zawsze odbywa się w ramach wzajemnych relacji pacjenta i psychoterapeuty określanych mianem związku terapeutycznego.
|
|
Celem nadrzędnym tych oddziaływań jest usunięcie objawów zaburzeń psychicznych będących przyczyną cierpienia pacjenta oraz uruchomienie w jego psychice takich zmian, które pozwolą mu na lepszą adaptację społeczną.
|
|
Trudności związane z precyzyjnym określeniem psychoterapii powodują, że termin ten jest nierzadko nadużywany przez osoby zajmujące się pomocą psychologiczną, nie będącymi wykształconymi i licencjonowanymi terapeutami. Za psychoterapeutów podszywają się różne osoby zajmujące się medycyną niekonwencjonalną. Spróbujmy bliżej przyjrzeć się pomocy psychologicznej, aby rozgraniczyć te pojęcie od tego co już wiemy o psychoterapii. Pomoc psychologiczna ma na celu pomoc w rozwiązaniu problemu, konfliktu w sposób korzystny dla klienta. Osoba udzielająca pomocy uważana jest za eksperta posiadającego wiedzę na ten temat. W istocie jest on jedynie doradcą proponującym pewne sposoby myślenia, przeżywania lub doświadczania, które mogą być pomocne w znalezieniu rozwiązania problemu. Odpowiedzialność za słuszność decyzji oraz za własne zdrowie ponosi sam klient. Podobnie wygląda sytuacja pomocy towarzyskiej, nieprofesjonalnej, z tym że pomagający odwołuje się do swojej naturalnej, osobistej wiedzy. W psychoterapii rozumianej jako metoda leczenia jest inaczej. Psychoterapeuta odpowiada za diagnozę i leczenie zaburzenia pacjenta, pacjent natomiast wyraża jedynie zgodę na badanie i leczenie.
|
|
We współczesnej psychoterapii spotykamy następujące podstawowe sformułowania celu psychoterapii:
|
- Celem psychoterapii jest usunięcie objawów chorobowych. Pacjent zgłasza się do terapeuty z określonymi dolegliwościami, a zadaniem terapeuty jest usunięcie tych dolegliwości bądź poprzez terapię objawową, bądź terapię przyczynową. W zależności od rodzaju objawów ten cel może być określony jako: przywrócenie zdolności odczuwania przyjemności, nadziei i radości życia, przywrócenie zdolności do pracy, nawiązywania kontaktu. Cel uważa się za osiągnięty, kiedy zakłócające objawy zostaną usunięte.
- Celem psychoterapii jest reedukacja, resocjalizacja, reorganizacja, restrukturyzacja czy też integracja osobowości pacjenta. Problemy jakie analizuje się w procesie psychoterapii zależą od przyjętej koncepcji osobowości człowieka, np. konflikty intrapsychiczne, patologiczne fiksacje libido lub patologiczne stereotypy w stosunkach interpersonalnych.
- Usunięcie objawów uważa się za skutek uboczny, gdyż w psychoterapii opartej o tego rodzaju cel dąży się do przekształcania osobowości pacjenta w kierunku prawidłowego przystosowania lub w kierunku osiągania dojrzałości i realizacji swoich celów życiowych. Drugie podejście ma niewątpliwą przewagę nad pierwszym dzięki większej dokładności i głębszemu działaniu.; sięga się tutaj do przyczyn problemu a nie tylko do objawów zaburzenia.
Reasumując: celem nadrzędnym tych oddziaływań jest usunięcie objawów zaburzeń psychicznych będących przyczyną cierpienia pacjenta oraz uruchomienie w jego psychice takich zmian, które pozwolą mu na lepszą adaptację społeczną.
|
|
W skrócie można cele psychoterapii w depresji przedstawić jako:
|
- próbę usunięcia określonej sytuacji kryzysowej
- redukcję lub usunięcie objawów zaburzenia psychicznego
- wzmocnienie możliwości obronnych pacjenta
- rozwiązanie lub przekształcenie nieświadomych konfliktów
- reorganizacji osobowości w kierunku dojrzałego funkcjonowania.
|
|
Przedstawione cele mają ścisłe powiązanie z proponowanymi w danej sytuacji formami psychoterapii. Rozróżniamy więc:
|
- psychoterapię indywidualną
- psychoterapię grupową
- psychoterapię małżeńską
- psychoterapię rodzinną
- psychoterapię grupy zadaniowej
|
|
Ze względu na czas trwania psychoterapia bywa dzielona na krótko-, średnio- i długoterminową.
Jest ona stosowana w leczeniu wielu różnych zaburzeń takich jak:
|
- nerwice
- zaburzenia osobowości
- zaburzenia adaptacyjne
- zaburzenia lękowe
- niektóre postacie zaburzeń depresyjnych
- stany depresji po mastektomii itp
- zaburzenia odżywiania
- choroby tzw. psychosomatyczne
- nałogi
- jako metoda wspomagająca farmakoterapię w psychozach
- dla osób przeżywających kryzysy życiowe
- poddanym ostremu stresowi w wyniku katastrof
- nerwice
- zaburzenia osobowości
- zaburzenia adaptacyjne
- zaburzenia lękowe
- niektóre postacie zaburzeń depresyjnych
- stany depresji po mastektomii itp
- zaburzenia odżywiania
- choroby tzw. psychosomatyczne
- nałogi
- jako metoda wspomagająca farmakoterapię w psychozach
- dla osób przeżywających kryzysy życiowe
- poddanym ostremu stresowi w wyniku katastrof
|
|
Dziesięciolecia praktyki wykazały skuteczność psychoterapii.
|
Nadal powstają i rozwijają się nowe formy i koncepcje psychoterapeutyczne. Jednocześnie obserwuje się integrację teoretyczną dotychczasowych szkół i wzrost znaczenia w praktyce klinicznej podejść eklektycznych. Wszystko to może wskazywać na istnienie wspólnych czynników terapeutycznych, które decydują o ustąpieniu objawów i powrocie do zdrowia.
Niezależnie od wszelkich teoretycznych różnic w obrębie psychoterapii dwa założenia przyjmowane są powszechnie: życie psychiczne człowieka można zrozumieć i człowieka można zmieniać. Jest to logiczny fundament wszystkich terapeutycznych technik, a dzięki tym założeniom psychoterapia nie jest magiczną procedurą, lecz solidną metodą leczenia opartą na mocnych podstawach empirycznych.
|
|
Metody psychoterapii
|
Istnieje wiele uznawanych metod psychoterapii a każda z nich ma swoich zwolenników, entuzjastów i propagatorów. Liczne szkoły kierują nauczaniem i praktyką adeptów. Do najbardziej znanych kierunków psychoterapii stosowanych w leczeniu depresji zalicza się:
- terapia psychodynamiczna
W metodzie tej zakłada się, że można zmienić osobowość pacjenta i czyni się starania aby tego w trakcie terapii dokonać. Z tego powodu czas jej trwania zawsze jest długi, niekiedy nawet wieloletni. Zasadniczą jej cechą jest próba wpłynięcia na wewnątrz psychiczne procesy myślenia i działania pacjenta. Dokonuje się analizy nierozwiązanych konfliktów wieku dziecięcego, które uważa się za zasadnicze powody niskiej samooceny. Staraniem terapeuty i pacjenta jest uzyskanie wglądu w zaburzone elementy osobowości i ich naprawa. Ma to prowadzić do uzyskiwania korzystnej zmiany osobowości. Terapeuta stara się odgrywać w tego typu psychoterapii rolę osoby bezstronnej i stosunkowo biernej.
- terapię poznawczą
Jej celem jest określenie błędnych skojarzeń i niewłaściwych torów myślenia pacjenta. Wynikają z niego schematy negatywnego oceniania świata, siebie i wszelkich zdarzeń, które dotyczą pacjenta. Praca z terapeutą ma na celu analizę i modyfikację owego myślenia. Na licznych przykładach, które podaje sam pacjent wskazywać można na alternatywne możliwości ich interpretacji. Celem terapii jest wyrobienie u pacjenta innego sposobu postrzegania i analizy świata oraz zdarzeń. Terapia ta jest zdecydowanie zorientowana na aktualne objawy pacjenta. Charakterystyczna dla niej jest aktywna rola terapeuty i stosunkowo krótki czas trwania (ograniczona tylko do okresu depresji).
- terapia interpersonalna
Opiera się ona na przekonaniu, że objawy depresji i rozwój całej choroby biorą swój początek z niewłaściwych relacji interpersonalnych. Dlatego powinny one, zdaniem twórców tej metody, być przeanalizowane i zrozumiałe.
W czasie sesji analizuje się interpersonalne związki pacjenta a rola terapeuty jest tu aktywna i wspomagająca. Po przeprowadzonej dogłębnej analizie jakiegoś związku proponowana jest określona strategia rozwiązania owego interpersonalnego problemu.
|
|
Reasumując:
|
|
Czynniki psychospołeczne odgrywają ważną rolę w powstawaniu depresji, w jej przebiegu i szybkości wychodzenia z niej w czasie stosowanego leczenia. Psychoterapia może być uważana jako istotny element owego leczenia. Zazwyczaj pacjenci akceptują psychoterapię w depresji bez zastrzeżeń. Wybór metody zależy od przekonań i doświadczeń terapeuty, powinien być jednak dobrany również pod kątem potrzeb pacjenta i typu depresji, z którą pacjent się zgłasza. Psychoterapia powinna być stosowana w tych przypadkach równolegle z farmakoterapią a psychiatra i psychoterapeuta powinni stanowić zgodny zespół.
|
|
.
|
ZRÓDŁO: BEZSENNOŚĆ–autor dr med. Janusz Krzyżowski
TREŚCI prezentowane w witrynie mają charakter edukacyjny i dotyczą problemów: bezsenności, depresji, lęków, patologii seksualizmu, psychiatrii transkulturowej autor dr n. med. Janusz Krzyżowski – psychiatra
KONTAKT: Gabinet prywatny tel. 22 833 18 68
Przyjmuje psychiatra: dr nauk med. Włodzimierz Szyszkowski
|
Depresja 
