 |
Zaparcie z odwodnienia stolca
|
 | |
Woda jest kluczowym składnikiem kału. Gdy nie pijemy przez kilka dni drastycznie odwodnimy treść jelita grubego. A to może spowodować zaparcie.
|
|
Zamknięty obieg wody w organizmie
|
W klimacie umiarkowanym z pokarmem (napojami, zupami, owocami, itp.) wchłaniamy ok. 2 litrów. Z sokami trawiennymi wpływa do jelit codziennie ok. 6-7 litrów wody. Łącznie nasze jelita nasyca 8-9 litrów wody na dobę. Mało jednak kto wie, że prawie całą tą wodę „pompy” jelitowe wysysają zwrotnie. Dzięki temu krąży w obiegu wewnętrznym. Niewielki naddatek jest wydalany z moczem i kałem. Dodajmy, że wydalanie wody jelitowej z kałem jest nieduże – u zdrowego człowieka nie przekracza 150-200 ml na dobę. Nie mniej ta niewielka ilość wody jest niezbędna dla nawodnienia stolca. Stolec nadmiernie odwodniony staje się zbity, zatwardziały i trudny do wydalenia.
|
|
Wchłanianie wody w jelicie cienkim jest najbardziej intensywne.
|
Z wchłoniętej z pokarmami wody 1,5-2,5 litra dociera do okrężnicy. Większość – 70-80% – ulega zwrotnemu wchłonięciu w jelicie cienkim a prawie cała reszta w jelicie grubym. Wchłanianie wody dokonuje się dwiema kanałami. Pierwszy – „komórkowy” przebiega poprzez wnętrze komórek nabłonka jelitowego zwanych enterocytami. Drugi kanał wiedzie drogą międzykomórkową poprzez tzw. złącza komórkowe. Większość wody jelitowej przenika drogą „komórkową” czyli przez wewnętrzną strukturę komórek nabłonka jelit.
|
|
Tempo wchłaniania wody
|
Tempo wchłaniania wody zależy od różnicy stężenia elektrolitów (soli) i innych substancji osmotycznie czynnych w jelicie i w narządzie docelowym. Różnica stężeń zasysa wodę ze środowiska w którym jest mniejsze stężenie elektrolitów do środowiska „gęstszego”. Wskutek tej różnicy zwanej gradientem osmotycznym woda wysysana jest z jelit przez kanały wodne wiodące przez wnętrza komórek błon jelitowych oraz w przestrzeniach międzykomórkowych. Proces ten odbywa się dość szybko.
|
|
Z wchłanianiem wody wiąże się wchłanianie elektrolitów
|
Na dobę do jelita grubego z wodą dostaje się około 200 mmol sodu, 100 mmol chlorków oraz 10 mmol potasu. Z tej puli 90% jest wchłanianych zwrotnie i wraca do krwioobiegu. Większość wody i sodu wchłaniana jest w tzw. proksymalnym odcinku okrężnicy. Ich wchłanianiu towarzyszy wydalenie z organizmu i eliminacja z kałem jonów potasu. Wynika to z przeciwstawnych mechanizmów wchłaniania i wydalania tych pierwiastków, czyli z przeciwnym kierunkiem przenikania sodu przez ściany jelita do kierunku ruchu potasu. Dodajmy, że te dwa procesy są ze sobą ściśle sprzężone.[1]
|
|
Jelito grube jest w stanie „wyssać” z kału aż 90% wody [1.2]
|
10% wody jaka pozostaje w kale jest niezbędna. Nadaje miękką elastyczną konsystencję stolca, co znakomicie ułatwia defekację. Dlatego dieta powinna być optymalnie nawodniona w relacji do środowiska i okoliczności. Odwodnienie organizmu może spowodować utwardzenie kału w suchą twardą masę powodującą zaparcie. Toteż średnio w ciągu doby powinniśmy wypić ok. 30 do 45 ml wody na każdy kilogram masy swego ciała. Dodajmy, że drugim zabezpieczeniem przed zaparciem jest dieta wysokobłonnikowa. Ale o tym więcej w sąsiednim art. – pt. „Zaparcie z niedoboru błonnika”.
|
|
Złodzieje wody – wysiłek fizyczny i upał [1.2]
|
Powinniśmy różnicować dzienne spożycie wody zależnie od skali wysiłku fizycznego, wysokości temperatury, jak też stopnia wilgotności, czy siły wiatru. Zapotrzebowanie na wodę jest bowiem wysoce zmienne wobec tych relacji. Przykładowo w temperaturze 5-20ºC osoba o masie ciała 50 kg potrzebuje zwykle od 1,5-2 litrów wody na dobę, zaś maratończyk wadze 80 kg biegnący w tropikalnej temperaturze potrzebuje w tym samym czasie blisko 10 litrów wody. Dlatego nasza dieta powinna być optymalnie nawodniona w relacji do środowiska i okoliczności.
|
|
Uwaga! Zbyt obfite wydalanie elektrolitów oznacza biegunkę
|
Zdolność wchłaniania i wydalania elektrolitów, czyli samoregulacji ich poziomu w ustroju może zostać gwałtownie zaburzona wskutek infekcji bakteryjnych. Biegunka bakteryjna może spowodować niebezpieczną dla zdrowia utratę płynów i elektrolitów. Nabłonek jelita grubego ma bowiem zdolność nie tylko do wchłaniania, ale i do obfitego wydalania chloru, potasu i innych soli mineralnych z ustroju. Wydalane są również fosforany wapnia i magnezu, oraz częściowo żelazo i inne pierwiastki.
|
|
Piśmiennictwo
|
- [1] Fizjologia układu trawiennego, Stanisław Konturek; Panstwowy Zakłąd Wydawnictw Lekarskich, 1985 r.
- [2] Anatomia i fizjologia jelita grubego- źródło: Portal www Polskiego Klubu Koloproktologii; ul. Cegłowska 80 01-809 Warszawa; www.pkk.org.pl/pacjent-05b.php
- [3] B. Gołąb. W. Traczyk- Anatomia i fizjologia człowieka. PZWL Warszawa 1997
- [4] Wybrane pojęcia z gastroenterologii - "Encyklopedia Badań Medycznych" Wydawnictwo Medyczne MAKmed, Gdańsk 1996
- [5] Zaparcia, Autorzy: Jacek Hermann, Tomasz Kościński, Z Katedry i Kliniki Chirurgii Ogólnej, Chirurgii Onkologii Gastroenterologicznej i Chirurgii Plastycznej UM w Poznaniu; www.pkk.org.pl/pacjent-01.php- Portal: Polski Klub Koloproktologii,
|
|
|
|
Oprac. mgr Edward Michalski
|
Biegunka 
Zaparcie 
